W poprzednim wpisie starałem się przybliżyć Ci przestępstwo sprzedajności urzędniczej, które jest jednym z podstawowych przestępstw korupcyjnych. Pisałem o tak zwanym typie podstawowym tego przestępstwa. Jednak sprzedajność urzędnicza nie ogranicza się jedynie do jednego typu. Oprócz typu podstawowego zostały bowiem w kodeksie karnym uregulowane tak zwane typy kwalifikowane tego czynu. O nich właśnie będzie dzisiejszy tekst.
Pewnie zastanawiasz się czym w ogóle są typy kwalifikowane konkretnego przestępstwa. Od tego rzeczywiście powinienem zacząć. Typy kwalifikowane to rodzaje czynów zabronionych, które bazują konstrukcyjnie na typie podstawowym, jednak ze względu na dodatkowe znamiona cechują się zwiększoną szkodliwością społeczną. W przypadku przestępstwa sprzedajności urzędniczej będzie to przyjęcie korzyści lub jej obietnicy w zamian za naruszenie przepisów prawa, uzależnienie wykonania konkretnej czynności służbowej od otrzymania korzyści lub jej obietnicy, a także żądanie korzyści, czy w końcu przyjęcie korzyści majątkowej o znacznych rozmiarach lub jej obietnicy. We wszystkich tych przypadkach ustawodawca uznał, że sprawca powinien ponieść surowszą odpowiedzialność karną.
Pierwszym z typów kwalifikowanych jest przyjęcie korzyści majątkowej w zamian za naruszenie przepisów prawa. Przypomnę jedynie, że cały czas mówimy tu o sprzedajności urzędniczej w związku z tym muszą zaistnieć znamiona, o których pisałem w poprzednim wpisie. Dodatkowo w omawianym tu typie kwalifikowanym przyjęcie korzyści majątkowej następuje w zamian za naruszenie przepisów prawa. Przepisami tymi mogą być ustawy, rozporządzenia, zarządzenia, akty prawa miejscowego, a także przepisy prawa europejskiego i międzynarodowego. Mogą to być zarówno przepisy proceduralne, jak również materialne. Złamanie każdego z nich w zamian za korzyść lub jej obietnicę musi być postrzegane jako naruszenie typu kwalifikowanego sprzedajności urzędniczej. Co jednak najważniejsze muszą to być takie rodzaje przepisów, które obligują osobę pełniącą funkcję publiczną do określonego zachowania się. Innymi słowy, jeżeli dany przepis prawa daje możliwość oceny zaistniałej sytuacji i wyboru sposobu postępowania, to nie spełnia on kryterium, o którym mowa w tym przepisie. Dla zobrazowania powyższego podam następujący przykład, popełni takie przestępstwo policjant, który w zamian za przyjęcie łapówki nie dokonuje zatrzymania prawa jazdy, pomimo, że zgodnie z przepisami prawa, ma obowiązek prawo jazdy zatrzymać.
Kolejny typ kwalifikowany przestępstwa sprzedajności polega na uzależnieniu wykonania czynności służbowej od otrzymania korzyści lub jej obietnicy albo na żądaniu takiej korzyści przez osobę pełniącą funkcję publiczną. Z uzależnieniem wykonania czynności służbowej od otrzymania korzyści lub jej obietnicy będziemy mieli do czynienia wtedy, gdy sprawca stawia warunek otrzymania korzyści lub jej obietnicy w zamian za wykonanie czynności służbowej. Innymi słowy podkreśla, że wykona stosowną czynność służbową wtedy, gdy otrzyma korzyść lub przynajmniej jej obietnicę. Taki warunek musi być oczywiście postawiony przed podjęciem tej czynności lub na wczesnym etapie wykonywania tej czynności. Nie może go z oczywistych względów postawić już po wykonaniu czynności, bo wtedy nie będzie to już czynność warunkowa. Sprawca może taki warunek postawić wprost lub w sposób dorozumiany, ważne, żeby z ogółu okoliczności wynikało, że nie wykona danej czynności służbowej, jeżeli nie otrzyma czegoś w zamian. Do realizacji tego typu kwalifikowanego dochodzi również wówczas, gdy sprawca żąda korzyści za dokonanie czynności służbowej. W tym przypadku żadne dorozumiane wypowiadanie żądania nie jest możliwe, sprawca musi to wyrazić w sposób jasny. Takie żądanie może zostać wyrażone zarówno w przed, jak i w trakcie, a nawet po wykonaniu czynności służbowej. Jeżeli więc sprawca nic nie wspominał o łapówce w trakcie realizacji czynności służbowej, a zaczął o niej mówić już po jej wykonaniu, to również będzie podlegał odpowiedzialności za typ kwalifikowany. Tu jeszcze wyjaśnię co to takiego jest czynność służbowa. To każda czynność, wykonywana według pewnych ustalonych procedur, wchodząca w skład zadań danej instytucji, którą uprawniona jest wykonać osoba pełniąca funkcję publiczną. Na przykład będzie to wydanie wyroku czy decyzji administracyjnej.
W końcu do typów kwalifikowanych sprzedajności urzędniczej zaliczyć należy przyjęcie korzyści majątkowej o znacznej wartości lub jej obietnicy. Sęk w tym, że nie do końca wiadomo, co oznacza owa znaczna wartość majątkowa. Niektórzy wskazują, że będzie to wartość przekraczająca 200.000 złotych inni, że znaczna wartość nie powinna być sprowadzana do tej kwoty i w każdym przypadku powinna być oceniana odrębnie. Moim zdaniem trafniejsze jest przyjęcie, że z taką wartością mamy do czynienia w przypadku przekroczenia kwoty 200.000 zł, chociaż przyznam również, że istnieją mocne argumenty za przyjęciem wersji przeciwnej. Cóż prawo to nie matematyka, podlega różnym interpretacjom.
Powyżej nakreśliłem trzy typy kwalifikowane jednego z podstawowych przestępstw korupcyjnych. Jak widzisz korupcja nie jedno ma imię, a czasami nieznaczne szczegóły powodują, że zachowanie sprawcy jest kwalifikowane dużo surowiej. Jak zawsze zachęcam do kontaktu i zadawania pytań.
